Todas as notas de prensa
Comercio | 30/12/2021
As axudas distribuiranse entre todas as comunidades e serán xestionadas polas administracións locais Estas liñas forman parte do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia que contempla unha dotación total para o próximos tres anos de 415 millóns de euros para apoiar ao comercio
O Ministerio | 30/12/2021
O Ministerio cumpriu co 65% dos seus compromisos no último semestre. O obxectivo é mellorar a produtividade e acelerar a transformación do noso modelo produtivo baseado na sustentabilidade, dixitalización e a cohesión social e territorial. O avance no proceso de vacinación e as ferramentas para garantir as viaxes seguras consolidaron a recuperación turística e melloraron as chegadas de pasaxeiros.
Industria | 29/12/2021
Os traballadores apoiaron por mayoria a proposta da empresa Constituirase unha comision de seguimento do acordo con representación da empresa, os traballadores, o Goberno de España e a Xunta de Galicia
Industria | 28/12/2021
O BOE publica hoxe as bases reguladoras que establecen os requisititos para a concesión das axudas cun orzamento de 2.975M€ para o período 2021-2023 Reyes Maroto: “O Goberno cumpre co seu compromiso de ter lista a estrutura do proxecto estratéxico antes de fin de ano” Estas axudas espérase que mobilicen un investimento privado de 11.900M€
Industria | 27/12/2021
A execución destes proxectos supoñerá un investimento total de 66,6 millóns de euros e a creación de 200 postos de traballo directos.
Comercio | 23/12/2021
Ata o momento o Fondo xestionado por COFIDES financiou un total de 66,1 millóns de euros Aprobáronse axudas públicas ás empresas Cesgarden, Eating Group, Egile e Grupo Universo Pachá que dan emprego directo a máis de 1.800 traballadores
Industria | 22/12/2021
A execución destes proxectos supoñerá un investimento total de 69 millóns de euros e a creación de 260 postos de traballo directos.
Industria | 22/12/2021
Na anterior edición contouse con máis de 3.300 rexistrados o cal reflicte o protagonismo que adquiriu a industria na recuperación económica.
Industria | 22/12/2021
A Escola de Organización Industrial (EOI), dependente do Ministerio de Industria prevé axudar a 11.000 empresas ata finais de 2023 con fondos de Next Generation- EU O investimento previsto ascende a 44 millóns de euros ata 2023 procedente do fondo do mecanismo de Recuperación e Resiliencia
Comercio | 21/12/2021
O informe final da Organización Mundial de Comercio (OMC) conclúe que os aranceis aplicados por Estados Unidos ás importacións de olivas negras de España son contrarios ás normas deste organismo A administración estadounidense ha aceptado o informe final da OMC, punto de partida clave para confiar nunha pronta resolución deste conflito Á espera dos avances cara a unha resolución definitiva, o Goberno seguirá traballando en colaboración coa Junta de Andalucía e o sector para achegar a información solicitada pola administración norteamericana
Industria | 21/12/2021
Ponse en valor o labor dun sector que supón o 0,4% do PIB nacional.
Turismo | 21/12/2021
Canarias e Baleares recibirán 20 M€ cada un para mellorar a resiliencia das súas economías, mentres Ceuta e Melilla reforzarán o seu sector turístico como motor de desenvolvemento económico e social
Turismo | 21/12/2021
Entre os beneficiarios hai grandes cidades como Madrid e Valencia, numerosos municipios rurais e destinos pioneiros de sol e praia
Industria | 20/12/2021
Pretende atraer ao noso país proxectos emprendedores liderados e xestionados por mulleres da Unión Europea.
Turismo | 20/12/2021
No mes de novembro recibiu case 4 millóns de pasaxeiros, recuperándose o 70% do volume de 2019
Turismo | 19/12/2021
La ministra ha presentat avui als representants dels sectors empresarials de l'illa el nou paquet de mesures Per Reyes Maroto: “El Gobierno continua amb el seu compromís amb els habitants de La Palma. Presentem un nou paquet d'ajudes que pretenen contribuir a una ràpida recuperació de l'activitat econòmica perquè mirem a un futur d'oportunitats que té l'‘illa bonica’”
Turismo | 17/12/2021
O obxectivo é reactivar o turismo e apoiar a actividade de autónomos e pemes na illa bonita Reyes Maroto. “Queremos que La Palma sexa unha illa de oportunidades. Tras o desastre provocado polo volcán, traballamos para garantir o futuro da nosa illa bonita”.
Comercio | 17/12/2021
As vendas ao exterior en outubro continúan crecendo un 13,6% interanual ata alcanzar os 28.720 M€, o nivel máis alto para este mes de toda a serie histórica.
Turismo | 17/12/2021
Novembro pecha con 2.307.211 traballadores no sector turístico, un 11,3% máis que en 2020 e continúa a súa senda de recuperación por quinto mes consecutivo
Industria | 14/12/2021
Financiaranse un total de 33 proxectos que mobilizarán investimentos por valor de 14,5 millóns de euros. As CCAA con máis proxectos aprobados son Cataluña, Andalucía e a Comunitat Valenciana.
Industria | 14/12/2021
Se han beneficiado un total de 30 proyectos que movilizarán más de 123 millones de euros. Las CCAA que más inversión van a recibir son Andalucía, Cataluña y Castilla y León.
Turismo | 10/12/2021
Reyes Maroto: “Es un síntoma claro de la confianza que el destino España genera en los mercados internacionales”.
Comercio | 09/12/2021
Premiados os concellos de Barcelona e Herrera del Duque (Badaxoz), a empresa barcelonesa Santa Eulalia, S.A. e a Federación de Comerciantes e Industriais do Morrazo (FECIMO), en Pontevedra.
Industria | 09/12/2021
Reyes Maroto: “Este proxecto é unha oportunidade histórica de converter a fabricación do vehículo eléctrico e conectado nun proxecto tractor que reforce a industria de automoción en todo o país. O sector de automoción é prioritario e vai ser protagonista do Plan de Recuperación xa que contamos coas capacidades industriais e o liderado das empresas para investir na mobilidade do futuro, máis sustentable, dixital, conectada e segura”. “O proxecto axudará a desenvolver a cadea de vehículos eléctricos e xogará un importante papel na recuperación verde e dixital da economía española”, destaca a vicepresidenta da Comisión, Margrethe Vestager.
Turismo | 07/12/2021
Los préstamos financiarán con carácter preferente actuaciones de digitalización, accesibilidad, eficiencia energética y economía circular
Turismo | 07/12/2021
Entre as beneficiarias están as 15 Cidades Patrimonio da Humanidade, o Camiño Ignaciano e 11 CCAA do Camiño de Santiago
Turismo | 07/12/2021
O programa financia actuacións transformadoras que melloren a sustentabilidade, a dixitalización e a competitividade dos destinos e forma parte do Plan Nacional Turístico Xacobeo 2021-22
Industria | 02/12/2021
O grupo de traballo técnico avaliará os proxectos industriais e tecnolóxicos asociados á aviación sustentable.
Turismo | 02/12/2021
Cantavieja (Teruel) entra no programa Upgrade
Turismo | 02/12/2021
Por primera vez en la historia, en el mes de octubre llegaron más turistas que en septiembre y casi alcanza el registro de agosto. Reyes Maroto: “La imagen que España tiene como destino seguro y la mayor conectividad internacional han contribuido a alargar la temporada turística tal y como nos propusimos”.
Turismo | 30/11/2021
O Comité aproba a declaración proposta por España sobre “O empoderamento da muller no turismo”
Turismo | 30/11/2021
Beneficiaranse 22 proxectos en localizacións de sol e praia, rurais e urbanas.
Comercio | 26/11/2021
El fenómeno de las falsificaciones representa una gran amenaza para la innovación, la salud y el empleo
Turismo | 25/11/2021
Más de 500 delegados de todo el mundo, incluidos ministros de Turismo de los Estados Miembros de la OMT, organizaciones internacionales, así como líderes del sector privado y la sociedad civil, participarán en la reunión del órgano supremo de esta agencia especializada de las Naciones Unidas.
Turismo | 25/11/2021
Reyes Maroto: “España é moito máis que un destino, é unha experiencia: é cultura, gastronomía, patrimonio, música, as súas vilas, en definitiva, España vívese”. A Estratexia aliñará a actores públicos e privados para garantir experiencias de calidade e contribuír a xerar oportunidades económicas á vez que se promocionarán os destinos.
Turismo | 23/11/2021
Reyes Maroto: “Un investimento que vai reforzar o noso liderado turístico a nivel mundial xa que vai converter aos destinos en polos de innovación turística baseada na sustentabilidade ambiental, socioeconómica e territorial” Os fondos repartiranse nas CCAA segundo os criterios aprobados na Estratexia de Sustentabilidade Turística en Destinos
Turismo | 23/11/2021
Reyes Maroto: “Estamos moi próximos a recuperar os niveis prepandemia”
Turismo | 22/11/2021
Impulsa Patrimonio vai dirixido a proxectos sustentables de rehabilitación e mantemento de patrimonio histórico e cultural. Permite reforzar a nosa aposta por un turismo de calidade, sustentable, dixital e inclusivo.
Comercio | 22/11/2021
Las exportaciones del mes de septiembre aumentaron un 21,9% interanual hasta 28.337 M€, máximo histórico mensual. Las exportaciones de enero a septiembre crecen un 6,7% respecto al mismo periodo de 2019, comparándolo con valores anteriores a la pandemia.
Comercio | 19/11/2021
La OMC dictamina que las medidas adoptadas por parte de EEUU contra las aceitunas negras españolas son inconsistentes y se deben eliminar los aranceles antidumping y anti subvención La ministra de Industria, Comercio y Turismo hace un llamamiento a la Administración estadounidense para eliminar estos aranceles.
Turismo | 19/11/2021
Reyes Maroto: “A recuperación segue avanzando de forma gradual, impulsada polo exitoso proceso de vacinación”
Industria | 17/11/2021
A iniciativa CULINARY ACTION!, do Basque Culinary Center, obtivo o Premio na categoría de Promoción da iniciativa empresarial. Firefighting Open Innovation Lab-CILIFO (FOIL-CILIFO), presentado por Fundación Delegación-Fundación Finnova, gañou o Premio na categoría de Apoio á internacionalización das empresas.
Turismo | 16/11/2021
Reyes Maroto celebra el éxito del certificado covid digital UE como instrumento para generar confianza en los viajes seguros y facilita la movilidad internacional.
Industria | 16/11/2021
Beneficiáronse 170 empresas industriais e adxudicouse o 93% das axudas solicitadas.
Industria | 11/11/2021
Trátase dun programa de consultoría especializada en transformación dixital para empresas Industriais dotado con 3,9 millóns de euros e do que se poderán beneficiar 400 empresas.
O prazo de solicitude das axudas permanecerá aberto ata o 15 de decembro de 2021.
Turismo | 11/11/2021
Para o secretario de Estado de Turismo, Fernando Valdés: “Con esta declaración recoñecemos este espectáculo que ten a súa orixe na Idade Media e destaca pola súa orixinalidade e o seu arraigamento en Elxe”
Turismo | 21/10/2021
Trátase do cuarto mes consecutivo que rexistra este crecemento interanual O mes pecha con 2.365.731 traballadores dados de alta na Seguridade Social no sector turístico, un 6% máis que en 2020 Os afiliados aumentaron en todas as comunidades e na maioría das ramas turísticas
Comercio | 19/10/2021
As importacións tamén se incrementaron un 21,6% interanual ata agosto de 2021, alcanzando os 212.497 millóns de euros.
Turismo | 19/10/2021
El volumen de pasajeros supera los 5 millones, el 52% de las llegadas de septiembre de 2019. En el acumulado del año, España roza los 20,7 millones de pasajeros, un 12% más que en 2020.
Comercio | 18/10/2021
O obxectivo é contribuír á transformación dixital e modernización das Cámaras de Comercio e fortalecer os seus sistemas de comunicación e servizos telemáticos para mellorar a competitividade das empresas españolas O prazo de solicitude é de 20 días hábiles dende o día seguinte ao da publicación da orde de convocatoria no BOE
Industria | 14/10/2021
Aumentan todos os capítulos de gasto e destaca o incremento do 83% do orzamento non financeiro que inclúe 3.620 M€ de créditos do Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia. A política industrial concentra o 44% do orzamento cun gasto que se eleva a 3.657 M€; para a política de comercio, turismo e Pemes alcánzanse os 2.908 M€, un 35% do total, e en materia de I+D+i e dixitalización vanse destinar 1.683 M€, un 20% do total. Para a ministra Reyes Maroto, “o orzamento de 2022 mostra o compromiso do Goberno con afianzar a recuperación económica e acelerar a transformación do noso modelo produto para facer de España un país máis competitivo, sustentable, dixital e inclusivo”.
Industria | 13/10/2021
A automoción, o sector agroalimentario, o hidróxeno verde ou a industria electrointensiva son sectores estratéxicos para o Goberno.
Para a ministra Maroto, unha das súas prioridades é que a política industrial teña o máximo consenso social e político. Para iso, traballa nun Pacto de Estado pola Industria, unha Estratexia de Política Industrial para España 2030, e unha nova Lei de Industria.
Turismo | 11/10/2021
La programación del nuevo Centro interactivo refuerza la promoción de los Caminos de Santiago durante el Xacobeo 21-22 en Italia, primer país emisor de peregrinos.
Industria | 08/10/2021
As axudas teñen a forma de subvención e serán como máximo dun 20% dos gastos nas pequenas empresas e dun 10% no caso das medianas empresas, cun límite máximo de 175.000 euros por máquina
Comercio | 06/10/2021
Para a ministra, o OCDE debe avanzar no desenvolvemento dun comercio internacional que promova a integración da perspectiva de xénero, a defensa dos dereitos laborais e a sustentabilidade
Turismo | 06/10/2021
En 2020, España comezou a exportar o modelo DTI en Colombia, onde traballou coa cidade de Medellín para a súa conversión en destino turístico intelixente. Bogotá ocupa o segundo lugar no ranking de Cidades Latinoamericanas do Futuro (2021/22), é a terceira cidade máis importante de América Latina e a primeira de Colombia en investimento estranxeiro directo (2019/20) e ocupa o quinto posto en América Latina en cantidade de congresos acollidos (2019); o que dá unha especial relevancia ao desenvolvemento deste proxecto polas súas dimensións. A conversión en destino turístico intelixente comezará coa análise de toda a información da cidade relacionada cos cinco eixos que conforman a metodoloxía, que abarca a gobernación, a innovación, a tecnoloxía, a accesibilidade e a sustentabilidade.
Turismo | 05/10/2021
En pleno proceso de superación da pandemia, resulta prioritario reforzar as accións de promoción que permitan reactivar o mercado turístico español. Os obxectivos son mellorar a imaxe e o posicionamento do destino España e potenciar a captación e fidelización de turistas, entre outros.
Turismo | 04/10/2021
España recibiu 5,2 millóns de turistas internacionais en agosto, alzando o 51% dos que chegaron o mesmo mes en 2019 e un 112% máis que en 2020 Reyes Maroto: “estes datos consolidan a tendencia de recuperación do turismo internacional e confirman que España é percibida como un destino seguro”
Industria | 29/09/2021
A ministra defendeu a iniciativa española para a compra unificada de gas en Europa co obxectivo de reducir os altos prezos almacenistas de electricidade.
Turismo | 27/09/2021
A vacinación é clave para a reactivación do turismo e debe chegar a todas as rexións que aínda non o teñen. España doará 7,5 millóns destinadas a África subsahariana e aos países da veciñanza sur da Unión Europea.
Turismo | 24/09/2021
Reyes Maroto: “A celebración deste evento internacional na Rioxa supón un gran recoñecemento para unha rexión que situou o viño no centro do seu modelo turístico”. En 2019 case tres millóns de persoas visitaron as adegas e museos das Rutas do Viño de España, cun gasto próximo a 80 millóns de euros ao ano.
Industria | 22/09/2021
A construción de alianzas estratéxicas con axentes clave en toda a cadea de valor do vehículo eléctrico e conectado é un obxectivo estratéxico
Turismo | 21/09/2021
A recuperación do emprego en Turismo consolídase en agosto con 91.405 afiliados máis.
Agosto pecha con 2.366.501 traballadores dados de alta na Seguridade Social no sector turístico, un 12,3% do total. Reyes Maroto: “A pesar desta mellora, é preciso aínda prorrogar o escudo de seguridade que supuxeron os ERTE para protexer a empresas e emprego turístico que aínda non se beneficiaron da recuperación”.
Comercio | 20/09/2021
O déficit comercial do primeiros sete meses de 2021 foi un 11,2% inferior ao do mesmo período de 2020. Reyes Maroto: “Os datos dos sete últimos meses poñen de manifesto a gran capacidade de recuperación do comercio exterior de España, especialmente no caso das exportacións de bens, que xa superan os niveis previos á pandemia.
Turismo | 20/09/2021
Reyes Maroto: “Consolídase a recuperación paulatina da mobilidade internacional”
Turismo | 15/09/2021
O emblemático Palacio de Congresos de Madrid albergará o novo edificio da OMT, máis moderno e funcional.
Industria | 14/09/2021
O Ministerio de Industria, Comercio e Turismo estima que grazas a estas axudas públicas mobilizaranse investimentos de entre 250 e 500 millóns de euros en novas máquinas.
Turismo | 14/09/2021
España e o organismo da Nacións Unidas traballan xuntos para impulsar a recuperación do turismo mundial
Comercio | 13/09/2021
Para a ministra Maroto, “estas axudas fomentarán un sector comercial máis resiliente, competitivo, sustentable e dixital”. As novas liñas están incluídas no Plan de Recuperación, Transformación e Resiliencia.
Industria | 10/09/2021
O Ministerio de Industria, Comercio e Turismo lanzará a finais de setembro unha nova convocatoria de axudas a clústers, dotada con 20 millóns de euros.
Turismo | 09/09/2021
Os asentos programados en voos internacionais para setembro e outubro case triplican os do mesmo período de 2020.
Industria | 07/09/2021
Reforzan a Rede de Puntos de Atención ao Emprendedor que ten 3.800 centros de información (PAE), dos cales case 3.000 son privados e 800 públicos.
Comercio | 07/09/2021
No marco do Plan de Recuperación, a liña financia estudos de viabilidade, asistencias técnicas e consultorías que melloran a exportación de elevado valor engadido. Priorizaranse os estudos executados en países de África e Asia.
Industria | 02/09/2021
Raül Blanco: “O Goberno traballa para que a política industrial teña o máximo consenso social e político”.
Turismo | 01/09/2021
España recibiu 4,4 millóns de turistas internacionais en xullo, un 78,3% máis que en 2020 O gasto medio por turista ascende ata 1.190 euros, un 19,3%, e a duración media das viaxes é de 8,3 días
Turismo | 30/08/2021
Trátase do segundo mellor dato rexistrado neste mes O número de afiliados no sector sitúase nos 2,56 millóns de traballadores e representa o 13,1% do total de afiliados na economía nacional
Turismo | 24/08/2021
Alemaña e Reino Unido, principais países de procedencia.
Comercio | 19/08/2021
O déficit comercial no primeiro semestre foi un 28,7% inferior ao do mesmo período de 2020. As exportacións en xuño de 2021 aumentaron un 22% interanual ata alcanzar os 27.610 M€, máximo histórico nun mes de xuño.
Industria | 16/08/2021
Esta actuación persegue que as empresas industriais expoñan a innovación e a mellora da sustentabilidade como un proceso continuo máis do seu negocio. As axudas incorporan 14 M€ de subvencións
Comercio | 12/08/2021
Premiados os concellos de Barcelona e Herrera del Duque (Badaxoz), a empresa barcelonesa Santa Eulalia, S.A., e a Federación de Comerciantes e Industriais do Morrazo (FECIMO), en Pontevedra.
Industria | 05/08/2021
Esta actuación persegue o apoio a proxectos que promovan a transformación dixital das empresas industriais e a mellora da súa sustentabilidade ambiental como consecuencia da súa dixitalización As axudas contan con 45 M€ máis que na convocatoria de 2019
Turismo | 30/07/2021
Es la primera vez desde el inicio de la pandemia que se rompe la tendencia descendente
O Ministerio | 30/07/2021
A ministra considera que as accións desenvolvidas este semestre dende as distintas áreas do seu Departamento permitiron reactivar a economía e avanzar a súa dixitalización, sustentabilidade e resiliencia O impulso de proxectos transformadores para conseguir unha mobilidade sustentable e conectada ligados aos fondos europeos, a recuperación da mobilidade segura entre estados da UE e con terceiros países para relanzar o turismo, o apoio para a internacionalización das empresas ou os fondos de apoio á solvencia empresarial, son algúns de fitos
Turismo | 29/07/2021
Reyes Maroto destaca que os investimentos previstos son a proba do compromiso do Executivo central con Galicia O proxecto contempla 11 intervencións para mellorar o patrimonio histórico galego, o apoio aos destinos asociados aos Camiños de Santiago e a promoción internacional por parte de Turespaña A estes investimentos súmanse dous plans de sustentabilidade turística aprobados polo Goberno para Ourense e na Mariña Lucense
Comercio | 28/07/2021
Las ayudas se distribuirán en tres líneas: mercados en zonas urbanas comerciales, mercados en zonas rurales y sector comercial en zonas turísticas. Estas líneas forman parte del Plan de Recuperación, Transformación y Resiliencia que contempla una dotación total para los próximos tres años de 415 millones de euros para apoyar al comercio.
Turismo | 28/07/2021
Los planes corresponden a la convocatoria ordinaria y han sido acordados con las CCAA y entidades locales
Turismo | 22/07/2021
Los agentes de turismo estadounidenses valoran las certezas y la claridad con la que España contribuye a restaurar la confianza del consumidor en los viajes. La ministra también detalla el Plan de modernización del sector que desarrolla el Gobierno para la transformación del modelo turístico, que lo hará más sostenible, digital y resiliente. Estados Unidos es un mercado emisor clave para el turismo español con 3,3 millones de llegadas y 5.809 millones de euros de gasto en 2019.
Comercio | 20/07/2021
España y Estados Unidos acuerdan crear un grupo de trabajo para impulsar el papel de las pymes en la internacionalización
Industria | 20/07/2021
Actualmente, la Red PAE está formada por casi 3.800 puntos PAE, de los cuales casi 3.000 son privados y 800 públicos.
Industria | 19/07/2021
Alcoa se compromete a analizar las propuestas que le ha trasladado la ministra Reyes Maroto. El Gobierno acompañaría el proceso de venta con ayudas públicas en el ámbito industrial y energético.
Industria | 19/07/2021
Os Premios EEPA son convocados anualmente pola Comisión Europea, co fin de dar publicidade a iniciativas sobresaíntes de promoción e apoio á actividade de emprendedores e pemes
Turismo | 19/07/2021
As chegadas dende Reino Unido creceron un 232% nun mes
Comercio | 16/07/2021
A próxima semana a ministra Maroto manterá en Washington encontros de alto nivel cos responsables de comercio da Administración Biden co obxectivo de reforzar as relacións comerciais transoceánicas e apoiar a presenza de empresas españolas no país. A partir do mércores, Maroto sumarase á xira estadounidense do presidente Sánchez.
Industria | 16/07/2021
O proxecto promovido por Ibérica Sugar Company suporá un investimento de 470 millóns de euros e a creación de 54 postos de traballo fixos máis 254 traballadores durante as campañas anuais.
Industria | 15/07/2021
Para la ministra Maroto, este nuevo instrumento va a contribuir a incrementar la producción industrial y el empleo de calidad en el conjunto del territorio nacional.
El Ministerio de Industria, Comercio y Turismo mantendrá su servicio ‘Financia Industria’ de asesoramiento gratuito para informar de este fondo.
Desde el portal de SEPIDES está disponible el acceso a la presentación de solicitudes a la financiación.
Industria | 29/06/2021
Para o secretario xeral de Industria e Peme, Raül Blanco, “o obxectivo desta nova manifestación de interese é consolidar a participación de España neste IPCEI con proxectos solventes e de envergadura”
Industria | 25/06/2021
Para el secretario general de Industria y Pyme este proyecto colocará a España a la cabeza de la industria del diamante y será clave para la fabricación de semiconductores en un momento en el que Europa se resiente por su carestía
Comercio | 25/06/2021
Os galardóns desta edición foron para o Concello de Don Benito, a Asociación Zona Triana das Palmas de Gran Canaria e a Papelería Tamayo de San Sebastián
O Ministerio | 22/06/2021
Permitirá financiar máis de 600 proxectos empresariais cun investimento inducido ao redor dos 218 M€.
En 2020 as operacións aprobadas a través destas liñas foron 506, cun investimento de máis de 83 millóns de euros.
Turismo | 21/06/2021
En mayo, 1,4 millones de viajeros llegaron a España procedentes de aeropuertos en el extranjero
Grazas polos teus comentarios.